warunkowe

Warunkowe przedterminowe zwolnienie

kancelaria Zostaw komentarz

Założeniem warunkowego zwolnienia jest konieczność odbycia przez skazanego określonego minimum kary pozbawienia wolności. Dopiero ziszczenie się tej przesłanki uzasadnia możliwość rozważania przez Sąd penitencjarny zwolnienia skazanego z reszty odbycia kary, jeżeli postawiona zostanie dla niego pozytywna prognoza kryminologiczna.
Warunkowe przedterminowe zwolnienie z kary pozbawienia wolności jest instytucją związaną z poddaniem sprawcy próbie. Przesłanki jej zastosowania określone są zarówno w Kodeksie karnym (art. 77 u nast. k.k.), jak i w Kodeksie karnym wykonawczym (art. 159–163 k.k.w.). Wynik pozytywnego przebiegu okresu próby jest określony w art. 82 k.k., negatywnego w art. 160 k.k.w.
Należy podkreślić, że zasadą jest odbycie przez skazanego kary w całości, a warunkowe przedterminowe zwolnienie ma charakter dopuszczalnego wyjątku, którego zastosowanie jednak winno być w konkretnym wypadku uzasadnione (postanowienie SA w Krakowie z 27.06.2000 r., II AKz 214/00).


Warunkowe przedterminowe zwolnienie jest możliwe w odniesieniu do terminowej kary pozbawienia wolności, kary 25 lat pozbawienia wolności i kary dożywotniego pozbawienia wolności. Przyjmuje się, że dopuszczalne jest warunkowe przedterminowe zwolnienie z kary zastępczej pozbawienia wolności określonej w art. 46 i nast. k.k.w.
Materialną przesłanką możliwości zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia jest pozytywna prognoza kryminologiczna (art. 77 § 1 k.k.). Nie mają znaczenia względy ogólnoprewencyjne, nie ma też znaczenia charakter popełnionego czynu.
Zgodnie z art. 78 § 1 k.k. skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary. Jak wynika z § 2, skazanych w warunkach recydywy (art. 64 § 1 k.k.) na karę pozbawienia wolności z art. 32 pkt 3 k.k. można warunkowo zwolnić po odbyciu 2/3 kary, natomiast skazanego na tę karę w warunkach multirecydywy określonej (art. 64 § 2 k.k.) można warunkowo zwolnić po odbyciu 3/4 kary.
Z uwagi na nakaz z art. 65 § 1 i 2 k.k. (odpowiedniego) stosowania przepisów dotyczących środków związanych z poddaniem sprawcy próbie podwyższenie okresu do 3/4 kary odnosi się również do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, sprawcy, który popełnia przestępstwo, działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa, sprawcy przestępstwa o charakterze terrorystycznym oraz sprawcy przestępstwa z art. 258 k.k.

Opłata za wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z kary pozbawienia wolności wynosi 45 zł.

Na postanowienie w przedmiocie warunkowego zwolnienia przysługuje zażalenie.

Jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. Obraz Colleen z Pixabay

Radca prawny

Alicja Kaszta

tel. 608 436 324

Czytaj więcej

Warunkowe umorzenie postępowania karnego – na czym polega?

kancelaria Zostaw komentarz

Warunkowe umorzenie postępowania (art. 66 § 1 k.k.) jest środkiem probacyjnym, który opiera się na zaniechaniu skazania i wymierzenia kary sprawcy winnemu popełnienia zarzucanego czynu. Kompetencja do orzeczenia warunkowego umorzenia postępowania należy wyłącznie do sądu. Orzeczenie warunkowego umorzenia postępowania jest zawsze fakultatywne. Zastosowanie tej instytucji musi być poprzedzone stwierdzeniem winy sprawcy i brakiem wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa.

Przesłanki do zastosowania warunkowego umorzenia postępowania są następujące:

1) uprzednia niekaralność sprawcy za przestępstwo umyślne. Warunek ten ma charakter bezwzględny (wyrok SN z 30.03.2017 r., III KK 408/16, LEX nr 2300157). Podstawowym warunkiem zastosowania instytucji probacyjnej jest to, by sprawca w dacie wyrokowania był osobą niekaraną za przestępstwo umyślne (wyrok SN z 21.09.2020 r., III KK 199/20, Legalis nr 2473318),

2) zagrożenie czynu karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat. Przykładowe czyny to np. prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego art. 178a § 1 k.k., przywłaszczenie art. 284 § 1 k.k., nieumyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu 156 § 2 k.k., udział w bójce lub pobiciu 158 § 1 k.k., zapewnienie bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych art. 180 k.k., prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień art. 180a k.k., kradzież art. 278 § 1 k.k., umyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu art. 157 § 1 k.k., groźba karalna art. 190 k.k. itd.,

3) stopień winy i stopień społecznej szkodliwości nie mogą być znaczne. Co nie oznacza ich nieznaczności czy znikomości,

4) brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu zabronionego. Przesłanka ta wymaga bezspornego ustalenia przez sąd faktu popełnienia przestępstwa i jego okoliczności. Nie jest wystarczające samo przyznanie się sprawcy do popełnienia zarzucanego mu czynu,

5) pozytywna prognoza kryminologiczna. Wyrażająca się w opartym na ocenie właściwości i warunków osobistych sprawcy oraz jego dotychczasowym sposobie życia przypuszczeniu, że sprawca pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Oceniając postawę sprawcy, sąd powinien ustalić, czy popełnienie przez sprawcę czynu miało charakter epizodyczny, czy też jest wynikiem jego postawy. Właściwości i warunki osobiste – czyli sposób funkcjonowania sprawcy. Dotychczasowy sposób życia nie tylko odnosi się do przeszłości sprawcy, lecz także obejmuje okres po popełnieniu czynu. Powyższa ocena pozwala sądowi na określenie postawy sprawcy.

Wyrok warunkowo umarzający postępowanie NIE JEST WYROKIEM SKAZUJĄCYM (por. postanowienie SN z 17.05.2000 r., I KZP 7/00, OSNKW 2000/5–6, poz. 51), choć jest wyrokiem rozstrzygającym kwestię odpowiedzialności karnej sprawcy (wyrok WSA w Białymstoku z 22.05.2019 r., I SA/Bk142/19, Legalis nr 1943339).

Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę; sąd może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5-6b, 7a lub 7b k.k., a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 k.k. lub zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3 k.k., do lat 2.

Dane o osobach, przeciwko którym prawomocnie warunkowo umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa, gromadzi się w Krajowym Rejestrze Karnym (art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24.05.2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym, Dz.U. z 2021 r. poz. 1709).

Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego

Sąd obligatoryjnie podejmie postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany. Sąd może natomiast podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny (np. uchyla się od dozoru, nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody). Dotyczy to również sytuacji, w której sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo (art. 68 § 1 – 4 k.k.)

Po upływie okresu próby następuje okres przejściowy 6 miesięcy. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Po tym okresie sąd nie będzie mógł podjąć postępowania warunkowo zawieszonego (art. 68 § 4 k.k.).Obraz Лечение наркомании z Pixabay.

Radca prawny

Alicja Kaszta

tel. 608 436 324

Czytaj więcej

Udział w bójce / pobiciu – podobieństwa, różnice, zagrożenie karą

kancelaria Zostaw komentarz

Polskie prawo karne odróżnia przestępstwa bójki i pobicia oraz użycia w bójce broni palnej od przestępstw dotyczących spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 k.k.) i uszkodzenia ciała (art. 157 k.k.).

Udział w bójce lub pobiciu jest występkiem opisanym w art. 158 Kodeksu karnego. Przedmiotem ochrony tego przepisu jest życie lub zdrowie człowieka.

Art. 158 § 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Można wyróżnić 3 typy bójki:

– Typ podstawowy, który przewiduje odpowiedzialność podstawową za udział w bójce lub pobiciu – do trzech lat pozbawienia wolności (art. 158 § 1 k.k.)
– Typ kwalifikowany przez następstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – od sześciu do ośmiu lat pozbawienia wolności (art. 158 § 2 k.k.)
– Typ kwalifikowany przez następstwo spowodowania skutku śmiertelnego – od roku do dziesięciu lat pozbawienia wolności (art. 158 § 3 k.k.)

W typie podstawowym odpowiedzialność karną ponosi uczestnik bójki lub pobicia, który wyłącznie naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (czyli tego określonego w art. 156 k.k.) lub średniego uszczerbku na zdrowiu (czyli tego uregulowanego w art. 157 k.k. znanego nam z wypadku drogowego gdzie rozstrój zdrowia trwa dłużej niż 7 dni).

Dla przypisania odpowiedzialności za udział w bójce w typie podstawowym nie jest konieczne stwierdzenie, że u uczestników lub ofiar wystąpiły obrażenia ciała. Wystarczy samo narażenie na rozstrój zdrowia określony w tym przepisie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 2001 r. V KKN 336/00).

Surowszą odpowiedzialność poniesie uczestnik bójki lub pobicia jeśli którykolwiek jej uczestnik lub ofiara pobicia poniósł ciężki uszczerbek na zdrowiu lub zmarł. W tym przypadku następstwem jest konkretny skutek – ciężki uszczerbek na zdrowiu lub śmierć.

Bójka ma miejsce wtedy, gdy dochodzi do zdarzenia, w którym co najmniej trzy osoby występują zarówno jako atakujący i atakowani. Oczywiście bójka nie musi polegać na bijatyce każdego z każdym, wystarczy, że uczestników jest co najmniej trzech i nie da się wśród nich wskazać jednoznacznie obrońców i agresorów. Typową bójką jest na przykład tzw. 'ustawka’ kibiców piłki nożnej, gdzie dwie przeciwne ekipy walczą ze sobą.

Pobicie ma miejsce wtedy, gdy co najmniej dwie osoby atakują jedną lub więcej osób. Pobicie tym się różni od bójki, że da się odróżnić napastników od ofiar, przy czym napastnicy mają zdecydowaną przewagę. Oczywiście przestępstwo udziału w pobiciu popełniają tylko te osoby, które biją – ofiara pobicia nie 'bierze udziału w pobiciu’ w rozumieniu przepisów kodeksu karnego. Dobrze wyraził to Sąd Najwyższy stwierdzając, że konstrukcja udziału w bójce polega na tym, że każdy jej uczestnik jest jednocześnie atakującym i atakowanym. Pobicie zaś jest pojęciem przeciwstawnym konstrukcji bójki, gdyż oznacza czynną napaść dwóch lub więcej osób na jedną osobę albo grupy osób na inne osoby, przy czym w tym ostatnim wypadku cechą charakterystyczną jest przewaga osób napadających nad napadniętym – wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 23 grudnia 1971 r. IV KR 194/71.

Odróżnienie bójki od pobicia ma kluczowe znaczenie, ponieważ w przypadku bójki odpowiedzialność karną poniesie każdy jej uczestnik, natomiast w przypadku pobicia osoba broniąca się takiej odpowiedzialności nie poniesie, chociaż potencjalnie uczestniczy w starciu. Mówi się, że osoby broniące się korzystają wtedy z kontratypu obrony koniecznej.

Jeśli zatem ustalono, że zachodzi bójka lub pobicie i że stanowi ona zagrożenie, to konieczne jest stwierdzenie, czy dany sprawca ponosi winę. Przestępstwo z art. 158 § 1 k.k. popełnić można tylko umyślnie.

Za udział w bójce lub pobiciu uczestnicy ponoszą odpowiedzialność zbiorową. To oznacza, że każdy jej uczestnik zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej niezależnie, czy uderzał lekko, a nawet jednokrotnie.

Dla udziału w bójce, a nawet poniesienia współodpowiedzialności za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci nie jest konieczne w ogóle zadanie ciosu, czy naruszenie w jakikolwiek inny sposób nietykalności cielesnej uczestnika bójki lub ofiary pobicia. Wystarczy samo świadome współdziałanie poprzez opowiadanie się za jedną ze stron konfliktu, czy to w wyniku zagrzewania do walki, zastawiania drogi ucieczki, czy podawania narzędzia do walki. Jak wskazał Sąd Najwyższy – 'manifestowanie przynależności do uczestników bójki lub pobicia poprzez ich dopingowanie powoduje, że druga z grup konfliktu odczuwa psychicznie przewagę liczebną przeciwników, pomimo iż nie wszyscy biorą udział w bezpośrednim starciu. Natomiast walczący, którzy są zagrzewani do walki czują przewagę grupy, tym samym są bardziej pewni siebie i agresywni’ (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2004 r. II KK 377/03).

W przypadku wystąpienia następstwa w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci nie ma znaczenia, który z napastników zadał cios ostateczny. Każdy z nich jest bowiem współodpowiedzialny, jeżeli przewidywał lub mógł przewidzieć takie następstwo.

Dla przypisania odpowiedzialności z art. 158 § 2 lub § 3 k.k. nie ma znaczenia, czy zostanie ustalony indywidualny sprawca danego następstwa, jeżeli tylko to następstwo powstało w czasie bójki lub pobicia.

Ustalenie indywidualnego sprawcy spowodowania znacznego rozstroju zdrowia lub śmierci ma tylko takie znaczenie, że może on ponieść odpowiedzialność indywidualną w zależności od tego jakim działał zamiarze.

Są sytuacje, w których nie dochodzi do popełnienia przestępstwa. Nawet jeśli są spełnione opisane wyżej warunki, to istnieje możliwość, że nie doszło do przestępstwa. Chodzi o następujące sytuacje:
– sprawca jest w wieku poniżej 17 lat – Zgodnie z polskim prawem osoby w wieku poniżej 17 lat nie mogą popełnić przestępstwa. Osoby zbyt młode by popełnić przestępstwo odpowiadają za uszkodzenie ciała na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jednolity: Dz. U. 2010 r. Nr 33 poz. 178 z późn. zm.)
– sprawca jest niepoczytalny – Zgodnie z art. 31 § 1 k.k. nie jest przestępstwem udział w bójce lub pobiciu przez osobę, która z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie może kierować swoim działaniem lub nie rozumie, co robi. Stan niepoczytalności sąd ustala na podstawie opinii biegłych lekarzy i w razie jego stwierdzenia sąd może sprawcę skierować na przymusowe leczenie psychiatryczne.

W przypadku przestępstwa udziału w bójce lub pobiciu nie można natomiast powoływać się na działanie w obronie koniecznej. Działaniem w obronie koniecznej w ramach bójki jest jedynie interwencja w celu położenia kresu bijatyce albo obrona osoby niezdolnej do dalszego udziału w bójce bądź odciąganej od udziału w bójce, jak też obrona osoby, która wycofała się z bójki, jednak jest nadal atakowana (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 marca 2013 r., II AKa 27/13, KZS 2013/6/80).
Podsumowując, jedynie dołączenie do bójki by ją całkowicie przerwać może być uznane za działanie w obronie koniecznej, a zatem nie będzie ono przestępstwem.

Ze statystyk policyjnych (statystyka.policja.pl) można przytoczyć następujące dane za lata uprzednie:

Rok liczba postępowań wszczętych liczba przestępstw stwierdzonych
2017 5312 4182
2016 5863 4574
2015 6401 4504
2014 7128 5687

W sytuacji, gdy Państwa dotyczy jedno z powyżej opisanych zajść – po stronie podejrzanego / oskarżonego bądź pokrzywdzonego – zapraszam w celu skonsultowania możliwości prawnych i pomocy w prowadzeniu sprawy.

Radca prawny

Alicja Kaszta

tel.: 608 436 324

Czytaj więcej