Rozwód z orzeczeniem o winie

Pojęcie winy

Zagadnienie winy rozkładu pożycia jest jednym z trudniejszych do zdefiniowania pojęć w doktrynie prawa rodzinnego. Ustawodawca posłużył się nim w trzech przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczących rozwodu (art. 56, 57 i 60 k.r.o.) oraz w jednym przepisie regulującym orzekanie separacji (art. 61[3] k.r.o.), jednak zaniechał nawet niepełnego jego zdefiniowania. W literaturze prawa rodzinnego podkreśla się konieczność rozdzielenia winy rozkładu pożycia od przyczyny tego rozkładu jako zdarzenia, które doprowadziło do zaniku więzi małżeńskich. Dla ustalenia winy rozkładu pożycia należy poddać analizie poszczególne przyczyny tego rozkładu. Podkreśla się, iż przypisanie winy rozkładu pożycia oznacza przypisanie winy poszczególnych czynów, które doprowadziły do powstania stanu rozkładu pożycia.
W art. 57 § 1 k.r.o. wyrażona została zasada oficjalności, zgodnie z którą orzekając rozwód, sąd orzeka także, czy i które z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Wyjątek od tej zasady przewiduje § 2 tego artykułu, który stanowi, że na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. Zgodne żądanie małżonków nieorzekania o winie rozkładu pożycia wiąże sąd, podobnie jak oświadczenie małżonka odwołujące żądanie zaniechania orzekania o winie.

Większe wymagania co do zachowania małżonka

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że zasady współżycia społecznego stawiają zachowaniu małżonków wobec siebie nawzajem i wobec rodziny drugiego małżonka większe wymagania niż postępowaniu ludzi względem siebie obcych, a zachowanie, które w stosunkach między obcymi ludźmi nie byłoby uznawane za naganne, może być między małżonkami uznane za szkodliwe z punktu widzenia trwałości małżeństwa.

Brak stopniowania winy, rozwód z winy obojga małżonków

Jak wynika z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego, art. 57 § 1 k.r.o. nie wprowadza rozróżnienia stopnia winy małżonków. Podstawą przyjęcia winy małżonka jest ustalenie, że jego zachowanie przyczyniło się do powstania lub pogłębienia rozkładu, obojętne natomiast dla oceny winy jest to, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do tego. Nierówny stopień winy małżonków nie stanowi przeszkody do uznania ich współwinnymi rozkładu pożycia. Małżonek, który zawinił powstanie jednej z wielu przyczyn rozkładu, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu, i to cięższych, przewinień.

Związek przyczynowo-skutkowy

W literaturze i orzecznictwie prawa rodzinnego zachodzi zgodność co do tego, że warunkiem koniecznym do przypisania małżonkowi winy za rozkład pożycia jest istnienie związku przyczynowego pomiędzy jego zachowaniem a rozkładem pożycia. Zdaniem A. Olejniczaka „kwestia winy rozkładu pożycia jest nierozerwalnie związana z okolicznościami, które doprowadziły do zaniku więzi uczuciowych, fizycznych i gospodarczych między małżonkami i nie jest możliwe przypisanie któremukolwiek z małżonków winy bez ustalenia, że swoim działaniem przyczynił się do rozkładu pożycia”. Jak zostanie ustalony związek przyczynowy, można mówić, o winie w rozkładzie pożycia.

Powody rozwodów w Polsce

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, Polacy najczęściej rozwodzą się z powodu:
– niezgodności charakterów (46,3% przypadków),
– niedochowania wierności małżeńskiej (20,6%),
– nadużywania alkoholu (14,1%).
Te trzy aspekty odpowiadają za 81% rozwodów w Polsce.
Następne w kolejności są nieporozumienia na tle finansowym (7,3%) oraz naganny stosunek do członków rodziny (4,9%).
Statystyki te podała Akademia Dobrego Rozstania na podstawie badań GUS (akademiarozstania. pl/przyczyny-rozwodow-statystyki-i-najczestsze-powody-rozpadu-malzenstwa/)

Konkluzje

W każdym przypadku składania pozwu o rozwód, warto rozważyć, na czym bardziej stronie zależy – na orzeczeniu o winie, czy szybkim zakończeniu postępowania sądowego i zachowaniu poprawnych relacji (np. gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci). Zdarza się, że nie warto toczyć wieloletniego postępowania rozwodowego w celu ustalenia winy. Każdą sprawę należy dobrze przeanalizować, być może skorzystać z pomocy mediatora.
Warto przed złożeniem pozwu o rozwód omówić sprawę z radcą prawnym bądź adwokatem, gdyż pierwsze pismo – inicjujące postępowanie rozwodowe ma istotne znaczenie w kontekście oceny sprawy, mimo iż stanowisko można zmienić w toku postępowania. Obraz Лечение Наркомании z Pixabay

Radca prawny

Alicja Kaszta

tel.: 608 436 324

Czytaj więcej

Odmowa zgody na rozwód ze względu na dobro małoletnich dzieci

Dzieci oraz rodzina pozostają pod szczególną ochroną przepisów prawa. Konwencja o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989 roku, stanowi, że rodzina jako podstawowa komórka społeczeństwa oraz naturalne środowisko rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci, powinna być otoczona niezbędną ochroną oraz wsparciem, aby mogła w pełnym zakresie wypełniać swoje obowiązki w społeczeństwie.
Sąd Najwyższy w preambule wytycznych z 1987 roku, III CZP 81/86 – określił rodzinę jako „podstawową komórkę życia społecznego”. Konstytucja RP stanowi zasady: ochrony i opieki państwa nad małżeństwem i rodziną (art. 18), równouprawnienia (art. 32), dobra rodziny (art. 71) i ochrony praw dziecka (art. 72).


Ochrona tych dóbr wymaga, aby przy ocenie dopuszczalności orzeczenia rozwodu Sąd miał na względzie co najmniej aktualną i przyszłą sytuację dziecka. Ten minimalny standard ochrony zapewnia również Kodeks rodzinny i opiekuńczy w ramach tzw. przesłanek rozwodowych.

Co do zasady Sąd nie musi mieć zgody obojga małżonków, aby orzec rozwód. Odmowa wyrażenia zgody na rozwód jest uprawnieniem małżonka nie ponoszącego winy za rozkład pożycia i z zasady prowadzi do niemożności orzeczenia rozwodu. Odmowa zgody na rozwód nie może być narzędziem zemsty lub szykany (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2000 r. V KCN 129/00). Ponadto nie zasługuje na aprobatę odmowa zgody na rozwód, która służy tylko chęci zamanifestowania przewagi nad małżonkiem domagającym się orzeczenia rozwodu i przeszkodzeniu w ułożeniu sobie przez niego życia osobistego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2002 r. III CKN 665/00). Jeżeli Sąd ustali, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, że pomiędzy stronami doszło do całkowitego i trwałego rozpadu pożycia, czyli ustania więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej, będzie mógł orzec rozwód, nawet wbrew małżonkowi, który nie wyraził zgody na rozwód.

Natomiast, w sytuacji, gdy jeden z małżonków odmawia wyrażenia zgody na rozwód i argumentuje to w sposób, że rozwód będzie miał negatywny wpływ na rozwój dzieci, Sąd musi zbadać tą okoliczność przed wydaniem orzeczenia.

Sąd nie wyda orzeczenia o rozwiązaniu małżeństwa, jeśli poprzez rozwód miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci. Dobro dzieci przemawia za tym, by wychowywały się one w trwałej i dobrze funkcjonującej rodzinie (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 1952 r., C 681/51, NP 1952, nr 4, s. 33).

Przy ocenie, czy dobro dzieci nie stoi na przeszkodzie do orzeczenia rozwodu rodziców, Sąd bierze pod uwagę stan istniejącego trwałego rozkładu pożycia, którego nie zmieni odmowa rozwodu. W tym stanie rzeczy dobro dziecka nie sprzeciwi się rozwodowi, jeżeli środki na jego wychowanie są zapewnione i jeżeli kontakt dzieci z obojgiem rodziców nie będzie utrudniony (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 31 grudnia 1951 r., C 625/51, NP 1953, nr 5, s. 82).
Co więcej, przedłużający się konflikt małżonków jest dla ich dzieci przeżyciem negatywnym, godzącym w poczucie stabilności, co wyklucza odmowę orzeczenia rozwodu ze względu na dobro wspólnych małoletnich dzieci (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1999 r., sygn. akt III CKN 799/99).

Wobec czego przesłanka „narażenia dobra dziecka” musi być uzasadniona w konkretnych okolicznościach. Jak nie ma ona poparcia w stanie faktycznym i materiale dowodowym a narastający konflikt małżonków oddziałuje negatywnie na ich dzieci, brak zgody na rozwód, nie spowoduje oddalenia powództwa. Obraz Zorro4 z Pixabay

Radca prawny

Alicja Kaszta

tel. 608 436 324

Czytaj więcej

Rozwód czy separacja?

Rozwód polega na definitywnym zakończeniu trwania małżeństwa. Kończy się wyrokiem Sądu, w którym Sąd rozwiązuje małżeństwo przez rozwód. Natomiast separację można określić mianem ‘niepełnego rozwodu’ albo ‘rozwodu nie do końca’.

W praktyce, sądowne orzeczenie separacji lub rozwodu daje podobne skutki. Istnieje jednak kilka podstawowych różnic między separacją a rozwodem, o których należy wiedzieć, podejmując decyzję względem dalszego trwania małżeństwa.

ROZWÓD  SEPARACJA
Pismo procesowe do Sądu – wszczynające postępowanie Pozew o rozwód. Może być pozew o rozwód bez orzekania o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego bądź pozew o rozwód z orzekaniem o winie Wniosek o separację (zgodna wola małżonków) bądź pozew o separację (brak porozumienia między małżonkami)
Przesłanki orzeczenia Zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego; brak widoku na pojednanie/porozumienie się małżonków Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego; istnienie widoku na pojednanie się małżonków
Skutek orzeczenia Rozwiązanie małżeństwa ‘Zawieszenie’ / uchylenie małżeństwa
Zawarcie kolejnego związku małżeńskiego Po rozwodzie można zawrzeć nowy związek małżeński Separacja uniemożliwia zawarcie nowego małżeństwa, istnieje możliwość powrotu do ‘poprzedniego’ związku małżeńskiego
Kwestia nazwiska Po rozwodzie można wrócić do swojego wcześniejszego (panieńskiego) nazwiska, dopełniając wszystkich formalności w Urzędzie Stanu Cywilnego w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie Po orzeczeniu separacji nie można wrócić do swojego wcześniejszego (panieńskiego) nazwiska
Koszty wszczęcia postępowania sądowego Opłata od pozwu o rozwód wynosi 600,00 zł. Wniosek o orzeczenie separacji (zgodny) – 100,00 zł.bądź pozew o orzeczenie separacji (sporny) – 600,00 zł.
Szybkość postępowania sądowego Rozwód może zakończyć się na pierwszej rozprawie, gdy małżonkowie nie chcą orzekania o winie w rozkładzie pożycia i nie mają wspólnych małoletnich dzieci.Jednak rozwód może trwać znacznie dłużej gdy małżonkowie chcą dochodzić kwestii winy rozkładu pożycia i nie są zgodni co do istotnych kwestii małoletnich dzieci Separację można uzyskać już na pierwszej rozprawie w przypadku, gdy małżonkowie nie mają dzieci i gdy obie strony zgadzają się na takie rozwiązanie.Natomiast w przypadku braku porozumienia bądź istnienia spornych kwestii co do wspólnych małoletnich dzieci, postępowanie może trwać dłużej
Obowiązek alimentacyjny Obowiązek płacenia alimentów przez małżonka wyłącznie winnego na rzecz byłego małżonka niewinnego nie jest ograniczony w czasie.Obowiązek alimentacyjny ogranicza się w niektórych przypadkach do 5 lat. Chociaż istnieje możliwość wystąpienia na drogę sądową o przedłużenie tego okresu Przesłanką obowiązku alimentacyjnego w przypadku, gdy orzeczono separację, bez wskazania wyłącznie winnego rozpadu pożycia małżeńskiego, jest niedostatek małżonka. Po stronie zobowiązanego możliwości zarobkowo – finansowe. W przypadku braku winy w procesie o separację, alimentów może żądać:– małżonek winny wobec drugiego winnego małżonka,

– małżonek niewinny wobec drugiego niewinnego małżonka.

Nie ma ograniczeń czasowych.

Obowiązek pomocy Po rozwodzie na małżonkach nie ciąży obowiązek wspierania się i niesienia pomocy byłemu małżonkowi, z wyłączeniem aspektów alimentacyjnych opisanych powyżej Małżonkowie są zobowiązani do niesienia sobie wzajemnej pomocy w trakcie separacji
Orzeczenie Sądu Wyrok Postanowienie lub wyrok
Powrót do małżeństwa z tym samym partnerem Po rozwodzie, by ponownie wrócić do byłego małżonka, należy zawrzeć kolejny związek małżeński w Urzędzie Stanu Cywilnego Orzeczenie o separacji może ulec uchyleniu i małżeństw trwa nadal bez konieczności zawierania kolejnego związku małżeńskiego w Urzędzie Stanu Cywilnego

Podobieństwa między separacją i rozwodem

Władnym do orzekania o rozwodzie i separacji jest Sąd Okręgowy jako Sąd I instancji.

Po rozwodzie, jak i orzeczeniu separacji między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa a majątek wspólny z okresu trwania związku małżeńskiego powinien ulec podziałowi.

Małżonkowie nie dziedziczą po sobie z ustawy. Mogą być powołani do spadku wyłącznie na mocy testamentu.

Sąd orzeka również w kwestii alimentów na dzieci oraz odnośnie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi rozstających się małżonków i o kontaktach z dziećmi.

Sąd musi orzec, w jaki sposób małżeństwo po separacji lub rozwodzie ma korzystać ze wspólnego mieszkania.

Radca prawny

Alicja Kaszta

tel.: 608 436 324

Czytaj więcej