Model opieki naprzemiennej zyskuje na popularności wśród rodziców po rozstaniu. Coraz więcej osób decyduje się na taki sposób sprawowania pieczy nad dzieckiem, postrzegany jako najbardziej równorzędny i sprawiedliwy. Jednak z praktyki adwokackiej wynika, że opieka naprzemienna rodzi wiele pytań, zwłaszcza w zakresie alimentów. Czy jeśli dziecko przebywa tyle samo czasu u obojga rodziców, to alimenty nadal są należne? Jakie stanowisko zajmuje w tej sprawie orzecznictwo? Wyjaśniamy poniżej.
Czym jest opieka naprzemienna i kiedy może zostać orzeczona?
Opieka naprzemienna nie została zdefiniowana wprost w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, jednak znajduje swoje umocowanie w art. 58 § 1a oraz art. 107 § 2 KRO. Polega na tym, że dziecko przebywa naprzemiennie u każdego z rodziców – najczęściej w układzie tygodniowym lub dwutygodniowym. Sąd może orzec opiekę naprzemienną tylko wtedy, gdy oboje rodzice posiadają pełną władzę rodzicielską oraz są w stanie wspólnie podejmować decyzje dotyczące dziecka.
W praktyce opieka naprzemienna wymaga nie tylko odpowiednich warunków mieszkaniowych i organizacyjnych, ale przede wszystkim współpracy i porozumienia między rodzicami. Choć nie jest konieczna pełna zgodność, to jednak brak otwartości na kompromis może być przesłanką do oddalenia takiego wniosku.
Opieka naprzemienna a alimenty – czy obowiązek alimentacyjny nadal istnieje?
Wbrew częstym opiniom, orzeczenie opieki naprzemiennej nie zawsze zwalnia rodziców z obowiązku alimentacyjnego. Kluczowe jest bowiem nie to, ile czasu dziecko spędza u każdego z rodziców, lecz jaki jest rzeczywisty udział każdego z nich w pokrywaniu kosztów utrzymania dziecka.
Jeśli jeden z rodziców zarabia znacznie mniej, nie posiada stałych dochodów lub ma ograniczone możliwości zarobkowe, sąd może uznać, że mimo opieki naprzemiennej powinien otrzymywać alimenty. Z drugiej strony, w sytuacji gdy rodzice faktycznie i proporcjonalnie partycypują w kosztach utrzymania dziecka, alimenty mogą zostać zniesione.
Orzecznictwo sądów w sprawach o alimenty przy opiece naprzemiennej
Orzecznictwo sądowe nie jest w tej kwestii jednolite, ale wykształciły się pewne linie interpretacyjne. Sądy coraz częściej podkreślają, że opieka naprzemienna nie powinna automatycznie oznaczać braku alimentów. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 listopada 2019 r. (sygn. I CNP 35/19), każdy przypadek musi być analizowany indywidualnie, z uwzględnieniem sytuacji finansowej rodziców, ich wkładu w opiekę i ponoszone koszty.
Przykładowo: jeśli ojciec zarabia 12 000 zł miesięcznie, a matka 3 000 zł i mimo to dziecko przebywa u nich po równo, to może się okazać, że ojciec nadal powinien łożyć na utrzymanie dziecka poprzez alimenty, z uwagi na znaczącą różnicę dochodów.
Opieka naprzemienna a konflikt rodziców – czy sąd uwzględni ją mimo sporu?
Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem sądów, do orzeczenia opieki naprzemiennej niezbędna jest zdolność rodziców do współdziałania. Konflikt pomiędzy rodzicami może stanowić przesłankę do oddalenia wniosku o opiekę naprzemienną, szczególnie gdy spory są przewlekłe i dotyczą podstawowych decyzji w życiu dziecka.
Jednak sam fakt braku kontaktu czy sporadycznych nieporozumień nie musi oznaczać automatycznego oddalenia wniosku. Kluczowe jest, czy rodzice są w stanie porozumieć się co do najważniejszych kwestii, takich jak edukacja, leczenie czy miejsce zamieszkania dziecka. Sądy coraz częściej stosują narzędzia takie jak mediacja, by dać stronom szansę na wypracowanie rozwiązania.
Jak ustala się wysokość alimentów przy opiece naprzemiennej?
W przypadku, gdy opieka naprzemienna nie znosi alimentów, ich wysokość ustalana jest na podstawie art. 135 KRO, czyli z uwzględnieniem potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego rodzica. Bierze się też pod uwagę, jak duży udział w kosztach codziennego utrzymania dziecka ponosi każdy z rodziców.
W praktyce, nawet przy równej ilości czasu spędzanego z dzieckiem, sąd może orzec niewielkie alimenty na rzecz jednego z rodziców, jeśli jego sytuacja finansowa jest znacznie gorsza. Możliwe jest również zawarcie ugody alimentacyjnej i ustalenie wzajemnych rozliczeń w sposób pozasądowy, o ile obie strony są zgodne.
Kiedy warto skorzystać z porady prawnej w sprawie alimentów i opieki nad dzieckiem?
Jeśli planujesz wystąpić o opiekę naprzemienną lub chcesz uregulować kwestię alimentów, warto skonsultować się z profesjonalistą. Porada prawna pozwoli realnie ocenić szanse na powodzenie wniosku, przygotować odpowiednie dokumenty i uniknąć błędów formalnych.
Adwokat:
- pomoże przygotować wniosek o opiekę naprzemienną,
- oceni szanse na zniesienie lub zmianę alimentów,
- przygotuje projekt ugody lub wniosku do sądu,
- reprezentuje klienta w postępowaniu mediacyjnym lub sądowym.
Indywidualne podejście do sprawy i znajomość aktualnego orzecznictwa to atuty, które znacznie zwiększają skuteczność działań prawnych.
Najczęstsze pytania rodziców dotyczące opieki naprzemiennej i alimentów – FAQ
Czy przy opiece naprzemiennej zawsze znosi się alimenty?
Nie. Alimenty mogą nadal obowiązywać, jeśli istnieje znaczna różnica w dochodach rodziców.
Czy rodzice muszą się zgodzić na opiekę naprzemienną?
Nie zawsze, ale sąd uwzględnia przede wszystkim dobro dziecka i zdolność rodziców do współdziałania.
Czy ugoda alimentacyjna ma taką samą moc jak wyrok sądu?
Tak, jeśli zostanie zawarta przed sądem lub zatwierdzona przez sąd.
Czy konflikt rodziców wyklucza opiekę naprzemienną?
Niekoniecznie, ale może wpłynąć na decyzję sądu. Warto rozważyć mediację.
Czy mogę samodzielnie złożyć wniosek o zmianę alimentów?
Tak, ale zaleca się skorzystanie z pomocy adwokata w celu prawidłowego przygotowania dokumentów.
Zarówno opieka naprzemienna, jak i kwestia alimentów na dziecko, to zagadnienia, które wymagają indywidualnego podejścia i znajomości aktualnych przepisów oraz orzecznictwa. Warto zasięgnąć porady prawnej, by zadbać o interesy dziecka i własne prawa jako rodzica.
Masz problem z opieką rodzicielską nad dzieckiem? Skontaktuj się z naszą kancelarią – pomożemy Ci ocenić sytuację i podjąć odpowiednie kroki prawne.
