Jak powszechnie wiadomo sankcji za uchylanie się od zobowiązań alimentacyjnych jest sporo i obejmują m.in. grzywnę, otrzymanie europejskiego nakazu zapłaty, wpis do Rejestru Uporczywych Dłużników Alimentacyjnych, a nawet karę pozbawienia wolności. Zaskakujące jest jednak, iż jedną z sankcji przewidzianych przez ustawodawcę za niepłacenie alimentów jest zatrzymanie prawa jazdy dłużnika.
Możliwość zatrzymania prawa jazdy ujęta jest w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, a konkretnie w art. 5 ust. 3b pkt 2, który stanowi – Po uzyskaniu z centralnej ewidencji kierowców informacji, że dłużnik alimentacyjny posiada uprawnienie do kierowania pojazdami, organ właściwy kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego wraz z odpisem tej decyzji.
Aby jednak doszło do zatrzymania prawa jazdy muszą zostać spełnione następujące warunki:
- obowiązek alimentacyjny musi zostać dookreślony w orzeczeniu sądowym – wyroku zasądzającym alimenty, postanowieniu udzielającemu zabezpieczenia lub ugodzie w przedmiocie alimentów,
- musi zostać wszczęta egzekucja na podstawie jednego z powyższych tytułów, która dodatkowo musi zostać uznana za bezskuteczną,
- wydana musi zostać ostateczna decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych,
- organ właściwy dłużnika musi wystąpić z wnioskiem do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu.
Dopiero takie przejście „ścieżki” dochodzenia roszczeń alimentacyjnych może skutkować wydaniem decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy.
Zatrzymać należy się jednak na kwestii w jaki sposób uznać dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych?
Otóż w przypadku gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, organ właściwy dłużnika zobowiąże go do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny wraz ze wskazaniem nie dłuższego niż 30-dniowy terminu na wykonanie tego zobowiązania, a także poinformuje właściwy powiatowy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego.
Druga sytuacja dotyczy przypadku, gdyby dłużnik alimentacyjny uniemożliwiał przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy w terminie wyznaczonym przez organ właściwy dłużnika lub bez uzasadnionej przyczyny nie przyjął propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych.
Powyższe sytuacje uzasadniają wszczęcie postępowania dotyczącego uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.
Co ważne, decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych może zostać wydana wyłącznie dla osób, które w ciągu ostatnich 6 miesięcy nie wywiązywały się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie co najmniej 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów. Oznacza to, że dłużnik alimentacyjny przez co najmniej pół roku nie może ani razu zapłacić alimentów w kwocie wyższej niż połowa zasądzonej kwoty.
W sytuacji, gdy dany dłużnik został uznany za uchylający się od zobowiązań alimentacyjnych, a decyzja w tej sprawie stanie się ostateczna organ właściwy dłużnika składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 kodeksu karnego – „Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku” oraz po uzyskaniu z centralnej ewidencji kierowców informacji, że dłużnik alimentacyjny posiada uprawnienie do kierowania pojazdami, kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego wraz z odpisem tej decyzji.
Kiedy decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy może zostać uchylona?
Uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika skierowanego do starosty, gdy ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy oraz dłużnik alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy będzie wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów lub nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego.
Zwrot zatrzymanego prawa jazdy nastąpi poprzez przekazanie do centralnej ewidencji kierowców informacji o zwrocie tego dokumentu niezwłocznie po uchyleniu decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy.
Zatrzymanie prawa jazdy za niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego zostało stwierdzone przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 lutego 2014 r. K 23/10 za zgodne z Konstytucją RP. W przedmiotowym wyroku trybunał wskazał, iż „Art. 5 ust. 3b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r. poz. 1228 i 1548) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, jest zgodny z wywodzoną z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą proporcjonalności”.
Zatem każdy, kto uchyla się od obowiązku alimentacyjnego i posiada prawo jazdy powinien liczyć się z możliwością jego zatrzymania, gdyż taką możliwość przewidują obowiązujące przepisy prawa.
aplikant radcowski
Wiktoria Mosler-Bombik
tel. 508 649 256
